BIOS tricki

ARTYKUŁ ARCHIWALNYPodstawowym systemem operacyjnym każdego komputera jest BIOS. Od niego zależy jak będzie wyglądała praca poszczególnych podzespołów komputera takich jak pamięć RAM czy dysk twardy. Choć mieści się w 256 kilobajtach BIOS ma w sobie znaczne możliwości konfiguracji. Niniejszy artykuł nie jest przewodnikiem po funkcjach Biosu, ale opisuje kluczowe ustawienia dla wydajności i szybkości uruchamiania komputera.
Pamięć

Pamięć RAM jest jednym z tych podzespołów, które najbardziej wpływają na wydajność komputera. Najprostszym sposobem jest znane wszystkim podwyższenie taktowania. Jednak nie na megahercach świat się kończy. Istnieją jeszcze opóźnienia, czyli tzw. timingi. Określają one liczbę cykli pomiędzy poszczególnymi operacjami. Wygląda to mniej więcej tak:

aktywacja wiersza =T(RCD)=> aktywacja kolumny =T(CAS)==> odczyt =T(RP)==> deaktywacja wiersza
=============================================T(RAS)==========================================>

Im krótsze są przerwy pomiędzy tymi operacjami, tym szybciej pracuje pecet. Spróbujmy je teraz maksymalnie skrócić.

1. Wchodzimy do Setupu i przechodzimy na zakładkę Advanced Chipset Features. Opcję Memory Timings przestawiamy na Expert. Teraz możemy zmieniać wartości timingów.
2. Opcja CAS Latency (CL) odpowiada za liczbę cykli pomiędzy wydaniem polecenia aktywacji kolumny a transferem danych. Optymalna wartość CL wynosi 2, choć niektóre pamięci mogą nie działać poprawnie z takim ustawieniem.
3. Parametr T(RP) określa ile taktów zajmie przywrócenie danym ich pierwotnej lokalizacji po operacji odczytu (deaktywacja wiersza). Tutaj również najlepiej ustawić najniższą wartość, przy której RAM działa poprawnie i nie obserwujemy żadnych nieprawidłowości w działaniu peceta.
4. Kolejny parametr T(RCD) wskazuje, ile cykli należy odczekać po wydaniu polecenia aktywacji kolumny (CAS) do wydania rozkazu aktywacji wiersza (RAS). Ustawiamy wartość taką samą jak dla T(RP).
5. Dzięki T(RAS) chipset wie, ile czasu musi upłynąć po nakazaniu modułowi pamięci aktywacji danego wiersza do czasu jego dezaktywowania. Wartość tego parametru powinna być sumą CL T(RP) i T(RCD). W moim przypadku najlepsze efekty daje konfiguracja (dla zegara 400Mhz):
   
   • T(RAS) [8]
   • T(RCD) [3]
   • T(RP) [3]
   • CAS Latency [2]

   Oczywiście różni się ona w zależności od rodzaju pamięci. Warto sprawdzić informacje podane na opakowaniu po pamięciach, ponieważ producent podaje informacje o timingach. Dość często BIOS zawyża(zwiększa czasy odczytu) te ustawienia, aby komputer pracował w pełnej „kompatybilności” co wcale nie znaczy wydajności.

6. Klikamy Esc i powracamy do menu głównego. Wybieramy Save & Exit Setup. Następnie klawisz Y i zatwierdzamy decyzję klawiszem Enter. Nie zapomnijmy sprawdzić stabilności systemu.

Z powyższego opisu wynika, ze optymalizacja pamięci wygląda skomplikowanie. Jednak w rzeczywistości zapewne uda się ją przeprowadzić już za pierwszym podejściem. A efekty są naprawdę warte poświęconego czasu.

Ustawienia karty graficznej AGP w BIOSie

I tym razem pominiemy znane wszystkim podkręcanie. Zaopiekujemy się jednak złączem AGP naszej karty graficznej. Zapewni to optymalny transfer danych i zarazem pozwoli wycisnąć kilka klatek więcej w grach.

1. W głównym oknie programu Setup wchodzimy do menu Advanced Chipset Features. Spośród widocznych na ekranie funkcji część posłuży nam do modyfikacji trybu pracy naszej karty graficznej.
2. Na początek zajmiemy się ilością pamięci RAM, z której może korzystać karta podczas generowania grafiki 3D. Za ten parametr odpowiada AGP Aperture Size (MB). Optymalna wartość tej funkcji jest równa połowie zainstalowanej pamięci RAM. Na przykład dla komputera z 512 MB pamięci jest to 256 MB.
3. Standard AGP w wersji 8x oferuje dwukrotnie większą przepustowość niż jego poprzednik (AGP 4x). Oczywiście aby skorzystać z zalet szybkiej magistrali, musimy mieć odpowiednią kartę graficzną. Jeśli nasz akcelerator wspiera szybki transfer, przestawiamy teraz opcję AGP 8X Support na ustawienie [Enabled].
4. Technologia AGP Fast Write usprawnia komunikację między chipsetem płyty głównej a akceleratorem graficznym. Dzięki temu karta może szybciej odczytywać dane z pamięci RAM. Niestety niektóre starsze urządzenia ATI (np. Radeon 7500) nie wspierają tej opcji. Nowe produkty ATI oraz karty z procesorem GPU firmy NVIDIA nie sprawiają takich problemów. Jeśli mamy takie urządzenie i chcemy zyskać nieco więcej klatek w grach, włączmy AGP Fast Write. Przestawiamy AGP Fast Write Capablity na [Enabled]. W wypadku wystąpienia problemów oczywiście wyłączamy Fast Write.

Ładowanie BIOSu

BIOS jest pełen różnorodnych funkcji, których nieopatrzne wyłączenie może przemienić nawet bardzo szybki pecet w powolny i mało wydajny komputer. Część spowalniaczy jest włączana przez producentów płyt głównych! Odpowiednio dobierając ustawienia skrócimy czas startu systemu nawet o 1/3.

1. Z głównego menu programu Setup wybieramy Advanced BIOS Features. W tej zakładce znajdziemy zaawansowane ustawienia BIOSu. Odszukujemy teraz pozycję Boot Up Floppy Seek i przestawiamy ją na pozycję [Disabled]. Dzięki temu nasz komputer nie będzie przy każdym starcie systemu wyszukiwał napędu dyskietek, a my zyskamy kilka cennych sekund.
2. Wszystkie procesory mają pamięć podręczną pierwszego i drugiego stopnia (L1 i L2 Cache). Jest o wiele szybsza od systemowego RAMu, więc umieszczane są w niej fragmenty kodu oczekujące na wykonanie. Ma to ogromny wpływ na wydajność. Sprawdźmy więc, czy cache jest włączony. Opcje CPU Internal Cache i External Cache powinny być ustawione na [Enabled].
3. Podczas pricedury POST (ang. Power-On Self Test) płyta główna sprawdza między innymi, czy zainstalowane moduły DDR pracują prawidłowo. Czas tej operacji rośnie liniowo wraz z ilością RAMu. Przestawmy Quick Power On Self Test na [Enabled].
4. Wychodzimy z menu Advanced Chipset Features i w głównym oknie programu Setup przechodzimy do menu PnP/PCI Configurations. Wciskamy Enter. Wśród opcji zgromadzonych w tym menu znajdziemy niepozorny parametr PCI Latency Timer(CLK). Opcja odpowiada za liczbę cykli, przez które każda z kart rozszerzeń może przesyłać dane magistralą PCI. Zbyt mała wartość CLK zmniejsza przepustowość, zbyt duża zaś może powodować nieprawidłowości w działaniu peceta. Optymalna wartość to 64 lub 128 taktów.

1. Na koniec wracamy do menu głównego i ponownie wybieramy pozycję Advanced Chipset Features. Zanim BIOS uruchomi system z dysku twardego, szuka sektora rozruchowego na dyskietce oraz CD. Jeżeli akurat nie instalujemy od nowa systemu operacyjnego, jest to niepotrzebne. Najlepiej ustawić dysk twardy jako pierwsze urządzenie bootujące. (First Boot Device o wartości np. HDD-0). Następnie zapisujemy dokonane w BIOSie zmiany.

Przeczytaj też: Optymalizacja ustawień Biosu dla komputerów pod Socket A.

Słowa kluczowe: agp fast write, pci latency timer