Typy licencji oprogramowania

Każdy użytkownik komputera ma na co dzień styczność z oprogramowaniem, zaczynając chociażby od systemu operacyjnego, który jest niezbędny do pracy komputera poprzez różnego rodzaju oprogramowanie instalowane przez nas na co dzień.

Jednak czy kiedykolwiek ktoś z nas zastanawiał się na podstawie jakiej licencji używamy dany program? W tym artykule chciałbym trochę rozjaśnić tą dziedzinę komputerów, mianowicie pewną część prawa komputerowego, a dokładniej – licencje oprogramowania.

Licencja – co to właściwie jest ?

Mówiąc najprościej, licencja na oprogramowanie jest to umowa zawarta między wydawcą programu (podmiotem, do którego należą prawa autorskie), a osobą, która ma zamiar używać danego oprogramowania. Z umową licencyjną mamy najczęściej styczność podczas instalacji danego programu, gdzie jesteśmy proszeni o potwierdzenie zapoznania się z warunkami danej licencji oraz na ich akceptację. Często musimy także oświadczyć, ze warunków licencji łamać nie będziemy. Ze wszystkim dokładnie możemy się zapoznać w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Prawo autorskie zawarte jest w ustawie z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. 1994 nr 24 poz. 83 z późn. zm.).

Teraz przejdźmy już do sedna sprawy, czyli do typów licencji na oprogramowanie. Poniżej opiszę bardziej znane, a także mniej znane typy licencji oraz postaram się przy każdym jej typie, podać kilka przykładowych programów które funkcjonują na podstawie omawianego typu licencji.

Typy licencji

Licencja OEM (Original Equipment Manufacturer)

jest to jedna z bardziej znanych nam licencji, ponieważ mamy styczność z nią bardzo często np. kupując system operacyjny (bądź także części komputerowe!). W odniesieniu do oprogramowania, licencję OEM najczęściej spotkamy kupując produkty firmy Microsoft (Windows, Office). Licencja na oprogramowanie OEM jest bardzo uściślona, generalnie rzecz biorąc, system operacyjny Windows licencjonowany na podstawie licencji OEM możemy zakupić tylko wraz z nowym komputerem. Licencja jest ważna TYLKO I WYŁĄCZNIE na komputer, wraz z którym system został zakupiony. Po wymianie jakiejkolwiek części w komputerze licencja może ulec unieważnieniu. Nie mamy także możliwości przeniesienia licencji na inny komputer. Gdy chcemy używać legalnie systemu np. na dwóch komputerach, musimy posiadać dwa nośniki z systemem, a także dwie oddzielne licencje (oczywiście każda przypisana do odpowiedniego sprzętu). Warto tutaj nadmienić, iż produkty OEM wymagają aktywacji produktu, co powiązuje ten produkt z podzespołami komputera. Zatem jeśli np. wymienimy płytę główną w komputerze, BEZPOWROTNIE TRACIMY licencję OEM na ten komputer. W takim przypadku pozostaje tylko zakup nowej licencji. Istnieje jednak wyjątek od tego, licencji nie stracimy wtedy gdy wymiana płyty głównej jest spowodowana jej uszkodzeniem, oczywiście wymiana płyty głównej musi być dokonana na podstawie ważnej gwarancji producenta.

Licencja Freeware

jest to chyba najbardziej rozpowszechniony typ licencji, wykorzystywany przez każdego z nas praktycznie codziennie. Licencja freeware daje nam możliwość nieodpłatnego korzystania z programu, jednak by robić to zgodnie z warunkami tej licencji, musimy spełniać kilka warunków. Program licencjonowany jako freeware możemy dowolnie wykorzystywać w celach domowych do użytku własnego, jednak nie możemy korzystać z programów objętych licencją freeware żadnych korzyści majątkowych. Wszystko co stworzymy za pomocą takich programów, np. programów graficznych, muzycznych itp. możemy dowolnie upowszechniać nieodpłatnie.

Licencja Shareware

licencją shareware są objęte zazwyczaj programy płatne, które jednak po instalacji dają nam przez pewien czas korzystać z wszystkich funkcji danego programu. Po upływie tego okresu próbnego należy wykupić pełną licencję na dany program, przykładem może być np. program antywirusowy NOD32, którego możemy nieodpłatnie używać przez 30 dni. Po upływie wspomnianych 30 dni należy wykupić pełną licencję na produkt.

Licencja Adware

programy tego typu są rozprowadzane darmowo, jednak same w sobie posiadają różnego rodzaju reklamy, bandery reklamowe itp. Właśnie dzięki tym reklamom, twórca programu czerpie korzyści majątkowe. Po uiszczeniu odpowiedniej opłaty można dokonać zakupu wersji programu pozbawionej reklam. Za przykład możemy sobie obrać bardzo znany w Polsce komunikator internetowy Gadu-Gadu. Jest on właśnie wydawany na podstawie licencji Adware. Nie płacimy nic za korzystanie z niego, jednak w zamian za to musimy oglądać rożnego typu bannery czy wyskakujące okienka. Istnieją programy, które usuwają wszystkie reklamy, jednak jest to już naruszenie praw zawartych w treści licencji Adware, co więc jest niezgodne z prawem. W programach typu Adware jest zawarty mały haczyk, w niektórych programach zawarte jest coś w rodzaju złośliwych kodów, a mianowicie programów szpiegowskich. Trzeba więc zwracać uwagę na to, co instalujemy wiedząc że dany program opiera się na licencji Adware.

Licencja Trial

programy oparte na tej licencji oferują nam swoje pełne funkcje, jednak ich okres użytkowania jest ograniczony czasowo. Programy oparte na licencji Trial mają zazwyczaj za zadanie pełne zaprezentowanie możliwości danego produktu. Po upłynięciu czasu dozwolonego na korzystanie z programu zazwyczaj będziemy zmuszeni do usunięcia go z dysku twardego komputera i zakupienie pełnej wersji.

GNU General Public Licence

programy objęte tą licencją umożliwiają użytkownikowi uruchamianie programu w celach dowolnych, a na dodatek użytkownik ma udoskonalania go, kopiowania, a także tworzenie i udostępnianie własnych poprawek a także posiada prawo do publikowania kodu źródłowego. Można zatem uznać, ze licencja GPL jest obecnie najbardziej znaną licencją do wolnodostępnego oprogramowania. Licencja ta jest często powiązana z systemami operacyjnymi Linux, np. Red Hat Linux.

Licencja BSD

jest to licencja oparta o zasady Wolnego Oprogramowania. Ten typ licencji jest bardziej ułożony dla samego użytkownika. Dzięki temu, prócz modyfikacji kodu możemy także rozpowszechniać program, który posiada nasz własny kod, bez konieczności umieszczania w nim kodu źródłowego. Jedynym warunkiem jest dołączenie informacji o tym, kto jest autorem oprogramowania oraz treści owej licencji, na podstawie której program został prawnie wydany.

CPL (Common Public License)

jest to także jedna z licencji Wolnego Oprogramowania. W 1988 roku została ona sformułowana przez firmę IBM, po czym została zatwierdzona przez środowisko Open Source Initiative. Jest to licencja bardzo podobna do opisanej wyżej licencji „GNU General Public Licence „

Postcardware (cardware)

jest to typ licencji który jest bardzo zbliżony do Freeware. Programy oparte są udostępnione do darmowego użytku, jednak autor programu często jako formę „zapłaty” za program oczekuje, aby użytkownik wysłał mu kartkę pocztową. Rozróżniamy tutaj także dwa rodzaje tej licencji, jeden rodzaj to taki, gdzie wysłanie kartki jest wymogiem do tego, aby program używać w pełni legalnie, a drugi typ to taki, gdzie autor pozostawia wolną rękę użytkownikowi odnośnie wysłania kartki, zatem nie jest to konieczne.

Pojęcia związane z licencjonowaniem, które jednocześnie nie są żadnym typem licencji.

Public domain

tego typu licencje posiadają typy oprogramowania badź inne zbiory, na które wygasły już prawa autorskie. Dzięki temu mamy swobodny dostęp do takiego oprogramowanią, ponieważ w tym wypadku nie obowiązują już nas prawa autorskie.

Donateware

Programy objęte licencją tego typu możemy uzywać dopiero wtedy, gdy za produkt zapłacimy. Jednak wysokość tej opłaty zależy tylko i wyłącznie od nas, nie mamy nigdzie narzuconej kwoty do zapłaty. Po uiszczeniu opłaty, program możemy dowolnie używać.

Abandonware

są to programy tego typu, na które autor nie udziela już wsparcia ani pomocy technicznej. Możliwe też jest, że autor świadomie porzucił prawa autorskie, co jest w świetle prawa dozwolone. W takim przypadku takie oprogramowanie staje się właśnie oprogramowaniem typu abandonware.

Mam nadzieję, ze tym artykułem przybliżyłem choć troche każdemu typy oraz zasady licencji na oprogramowanie. Teraz każdy po przeczytaniu tego artykułu powinien wiedzieć jakie ma prawa wobec danego oprogramowania, co wolno, a czego nie wolno czynić z danym programem, który jest objęty konkretnym typem licencji.

Słowa kluczowe: licencja oem, licencja oprogramowania, licencje oprogramowania, typy licencji, rodzaje licencji, wyjasnij licencje oprogramowania oem, licencje na oprogramowanie, typ licencji oprogramowania, typy licencji oprogramowania, rodzaje licencji oprogramowania