Włączenie trybu AHCI i NCQ dla dysku SATA

Rozszerzony tryb pracy dysku twardego(w skrócie AHCI Eng. Advanced Host Controller Interface) pozwoli nam zwiększyć wydajność dysku twardego, poprzez uruchomienie specjalnych mechanizmów zwiększających efektywność komunikacji urządzeń Serial ATA (nowych dysków twardych).

Z tych rozwiązań korzysta między innymi technologia NCQ, czyli kolejkowanie odczytu danych z dysku twardego, która zwiększa wydajność dysku twardego nawet do 10% co jest szczególnie widoczne podczas intensywnego korzystania z dysku twardego. Wszystkie dyski SATA-2 oferują wsparcie dla tej technologii oraz większość dysków SATA. Informacje na temat wydajności NCQ (źródło: Wikipedia):

technologia NCQ, odczyt danych

wydajność dysku z NCQ

Jednak większość komputerów ma wyłączone wsparcie AHCI, dlaczego?

Kłopot rozpoczyna się już po instalacji systemu, gdy okazuje się, że po włączeniu rozszerzonego trybu SATA nasz dysk nie jest widoczny przez instalator Windows. Mamy do wyboru, albo wyłączyć tą funkcję, albo zaopatrzyć się w specjalne sterowniki do naszego systemu.. jest też i trzecie rozwiązanie, które przybliżę w tym artykule. Dlatego też większość producentów sprzętu wyłącza tryb rozszerzony(Enhanced) pracy urządzeń SATA i tym samym wsparcie dla AHCI.

Tym sposobem nie będziemy musieli tworzyć spreparowanej płyty instalacyjnej Windows (np. poprzez nLite), ani też instalować na nowo systemu ! Do naszych działań potrzebne będą tylko specjalne sterowniki, które znaleźć można na każdej szanującej się stronie producenta urządzenia(notebooki, zestawy komputerowe, płyty główne) lub też chipsetu(Intel, AMD..).

Linki: Matrix Storage Drivers (INTEL)

Wbrew pozorom cała czynność zajmie nie więcej niż 5 minut.. to znacznie szybciej niż instalacja Windows ze spreparowanej płyty, czy też montaż dyskietki ze sterownikami do dysku.

1. Teraz uruchamiamy Menedżer urządzeń. W tym celu kliknij prawym klawiszem myszki na Mój komputer i z menu wybierz: Właściwości. Teraz kliknij na zakładkę: Sprzęt i przycisk: Menedżer Urządzeń.
2. Wyszukaj w liście urządzeń: Kontrolery IDE ATA/ATAPI i zanotuj rodzaj układu odpowiedzialnego za kontrolę dysku twardego np. 82801GBM (ICH 7FAMILY).
   UWAGA! Kolejność wyświetlania kontrolerów jest identyczna z kolejnością wykrywania przez BIOS. Na wszelki wypadek wykonaj instrukcję 6a. z pominięciem włączenia trybu AHCI (powinno być Disabled), jeśli widzisz tylko jeden kontroler z listy.
3. Teraz kliknij prawym klawiszem myszki na wybrany kontroler (czasami w instrukcji obsługi laptopa, płyty głównej wyświetlane są informacje na temat potrzebnych sterowników) i wybierz z menu: Aktualizuj. System poprosi nas o wybór sterownika Automatycznie bądź z listy – dla zaawansowanych użytkowników, czyli dla nas ;-). Teraz pojawi się kolejne okno kreatora, w którym wybieramy: Nie wyszukuj, wybiorę sterownik do zainstalowania.
   

   aktualizacja kontrolera SATA

   

   wybór odpowiedniego sterownika z listy

   

   Kreator aktualizacji sprzętu, wybór kompatybilnego sterownika

4. Teraz podaj ścieżkę z wypakowanymi sterownikami kontrolera. Kliknij przeglądaj i zlokalizuj plik *.inf, jeśli wszystko będzie OK., pojawi się lista sterowników do wyboru.
5. Szukamy dokładnie tego samego sterownika(o tej samej numeracji chipsetu i literce obok) tylko z informacją AHCI SATA Controller. Zaznacz sterownik i kliknij dalej.
6. System aktualizuje sterownik i poprosi o ponowne uruchomienie komputera, jednak nim to zrobisz uważnie przeczytaj poniższą instrukcję:
7. Zaraz po ponownym uruchomieniu komputera wejdź do Biosu(Ctrl+F2, F2 lub klawisz Del) i włącz tryb pracy SATA: Enhanced i koniecznie: AHCI: Enabled; w przeciwnym wypadku system Windows ulegnie zawieszeniu i jedynym dostępem do niego będzie tryb przywracania(Ostatnia dobrze znana konfiguracja Windows).
8.  Jeśli masz wyłączony tryb SATA Enhanced to przed wykonaniem powyższych czynności ściągnij też zwykłe sterowniki do chipsetu twojej płyty głównej (AMD/Intel motherboard drivers), mogą być one potrzebne podczas instalacji dodatkowych urządzeń podpiętych pod Serial ATA..
9. Za sprawą nowych sterowników system powinien normalnie się uruchomić, Kreator nowego sprzętu włączy się, jeśli mieliśmy wyłączony tryba SATA: Enhanced i zainstaluje osobne sterowniki do napędów optycznych. System zyskuje kilka procent wydajności, szczególnie przydatnej podczas dużego obciążenia dysku twardego (zapisu/odczytu etc.).

Powodzenia!

Słowa kluczowe: ahci, tryb ahci, kontroler ahci